Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol, Brüksel temasları kapsamında Belçika Kralı Philippe, AB Konseyi Başkanı Antonio Costa ve NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile görüşmelerinin ardından değerlendirmelerde bulundu.
Avrupa’da özellikle soğuk hava koşulları nedeniyle son dönemde doğalgaz fiyatlarının yüksek seyrettiğini anımsatan Birol, Avrupa’nın doğalgaz denklemini halen çözemediğine işaret etti.
Birol, “Avrupa’da enerji fiyatları, ABD, Çin ve Hindistan gibi büyük ekonomik güçlere kıyasla çok daha pahalı. Avrupa’da ortalama doğalgaz fiyatları Amerika’nın 5 misli, elektrik fiyatları da Çin’in 4 misli pahalı.” diye konuştu.
Yüksek enerji fiyatlarının Avrupa ekonomisine önemli etkileri olduğunu vurgulayan Birol, şöyle devam etti:
“Avrupa ekonomisinin bel kemiği ihracattır. Avrupa Birliği (AB), dünyanın en fazla ihracat yapan ekonomisi konumunda bulunuyor. AB, ABD ve Çin’den daha çok ihracat yapıyor. Ama enerji fiyatları çok pahalı olduğu zaman Avrupa’nın ihracatçı olarak rekabet gücü oldukça düşüyor. Bu yüzden, Avrupa ekonomisi, özellikle Avrupa sanayisi, önemli bir krize girmiş durumda. Eğer buna çözüm bulunamazsa Avrupa ekonomisi ciddi olarak sarsılabilir. İstihdam konusunda ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bence Avrupa’nın şu anda önündeki en büyük ekonomik sorun, sanayi sektörünün büyük bir zelzeleye uğramadan nasıl eski günlerine yani savaş öncesi döneme dönebileceği.”
“Yakında piyasalara devasa bir LNG dalgası gelecek”
Birol, 2026’dan başlayarak 3 yıl boyunca dünyada devreye girecek yeni sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) kapasitesinin Avrupa için iyi haber olduğunu söyledi.
Özellikle ABD ve Katar’da 6-7 yıl önce başlayan birçok LNG projesinin sonuçlanmaya yakın olduğunu dile getiren Birol, “Yakında piyasalara devasa bir LNG dalgası gelecek. Bu da LNG fiyatlarının, gaz fiyatlarının düşmesine katkı sağlayacak. Bu konu Avrupa ve Türkiye gibi gaz ithal eden ülkeler için son derece önemli. Şu anda piyasalar satıcı odaklı halinden, alıcı lehine dönüşecek. Alıcıların elleri güçlenecek. O bakımdan Avrupa, Türkiye, Hindistan ve Japonya gibi LNG ve gaz ithalatçısı ülkeler için ufukta güzel bir haber var.” dedi.
NATO temaslarında gündem enerji arz güvenliği
Birol, son dönemde dünyada hızla artan korumacı ticaret politikalarının enerjiye etkilerine ilişkin ise ABD, Çin, Avrupa ve Hindistan’dan ticaret savaşlarının başlayacağına yönelik emareler geldiğini ancak böyle bir durumun enerji dünyasını nasıl etkileyeceğini hakkında konuşmanın şu an için erken olacağını belirtti.
Enerji ve siyasetin geçmiştekinden daha fazla iç içe geçebileceğini ifade eden Birol, “Enerji arz güvenliği hızla çok daha önemli bir konu haline geliyor.” diye konuştu.
Birol, NATO temaslarında da bu konunun geniş şekilde ele alındığı bilgisini paylaştı.
Nükleer enerjide 30 yılın en büyük inşa hamlesi
Enerji arz güvenliği ve temiz enerji dönüşümünün yanı sıra dünyada nükleer enerjinin de şu anda ülkeler için önemli gündem maddelerinden biri olduğunu söyleyen Birol, “Enerji arz güvenliği kaygılarının artmasıyla, nükleerde çok ciddi bir geri dönüş görüyoruz. Şu anda dünyada 60’tan fazla nükleer santral inşa ediliyor ve bu son 30 yılda nükleerde görülen en büyük inşa hamlesi.” ifadelerini kullandı.
Birol, bu yıl nükleerden elektrik üretiminin tarihi bir zirve yapacağına işaret etti.
Birol, nükleer enerjide küçük modüler reaktörlerin de 2030’dan itibaren gündeme gelebileceğini kaydetti.
Türkiye ve Avrupa arasında enerjide işbirliği potansiyeli yüksek
Türkiye’nin enerji arz güvenliği ve nükleer enerjideki projelerini değerlendiren Birol, “Türkiye bu konuda önemli adımlar attı ve enerji ithalatını çeşitlendirdi. Türkiye, Türkmenistan dahil pek çok ülkeden (gaz) alım yapıyor, rüzgar ve güneş başta olmak üzere yenilenebilir enerjide devasa adımlar atıyor. Umuyorum, nükleer enerji teknolojilerinde de birkaç adım daha atıp bu alandaki parkımızı daha da genişletebiliriz.” ifadelerini kullandı.
Birol, Türkiye ve Avrupa’nın özellikle enerji alanında birlikte çalışmasının önemli faydaları olacağını vurgulayarak, Türkiye’nin Azerbaycan, Türkmenistan ve diğer ülkelerden gelen gazı Avrupa ülkelerine ulaştırmasıyla Avrupa’ya çok önemli bir çeşitlilik ve arz güvenliği sağladığını dile getirdi.
Brüksel’de Başbakan ve hükümet yetkilileri ile görüşmelerinde de bu konunun ele alındığını belirten Birol, Rusya-Ukrayna Savaşı öncesi nükleer santrallerini kapatmayı planlayan Belçika’nın da yeni nükleer santral kurmayı planladığını aktardı.
Rüzgar enerjisinde türbinlerinin imalatı konusunda Türkiye’nin önemli bir uzmanlığı ve tecrübesi olduğuna işaret eden Birol, “Burada Türkiye ile Avrupa arasında ciddi bir işbirliği potansiyeli görüyorum. Umarım enerji alanındaki ilişkiler daha da güçlenir. Bunun arz güvenliği ve ekonomik olarak hem Avrupa’ya hem de Türkiye’ye önemli kazanımları olacağını düşünüyorum.” dedi.
AB’de doğalgaz ve LNG fiyatları tarihi zirveleri gördü
Özellikle Ukrayna-Rusya Savaşı sonrası, Rus enerji kaynaklarına bağımlılığını azaltmaya çalışan AB ülkeleri, enerji açığını kapatabilmek adına yoğun şekilde LNG alımı yaptılar. Bu nedenle küresel bazda özellikle de AB pazarında doğalgaz ve LNG fiyatları tarihi zirveleri gördü.
IEA verilerine göre, küresel LNG arzı geçen yıl ise yüzde 2 civarında arttı. Böylece 2024 yılında LNG’deki arz artışı son 4 yılın en düşük seviyesinde gerçekleşerek 10 milyar metreküp kadar oldu.
Bu yıl ise özellikle Kuzey Amerika’da birkaç büyük LNG projesinin devreye girmesiyle birlikte LNG arz artışının yüzde 6 seviyesini bulması ve 30 milyar metreküpe çıkması bekleniyor.
Katar’ın bazı finansal yatırım kararı alınan LNG projeleri ve inşa halinde olan diğer sıvılaştırma tesislerinin 2030 sonuna kadar LNG piyasasına yılda 270 milyar metreküpten fazla ihracat kapasitesi eklemesi öngörülüyor.
